Magisch Myanmar.

Na een vlucht van 2,5 uur landen we in Yangon, Myanmar. De tijd wordt 1,5 uur terug gezet, er is nu nog 4,5 uur verschil met Nederland. Bijzonder, ik wist niet dat tijdsverschil soms ook in halve uren is......

Myanmar dus, of zoals wij het ooit op school geleerd hebben, Birma, maar internationaal staat het bekend als Burma. En om het nog ingewikkelder te maken, ook de plaatsnamen hebben andere namen gekregen, maar worden ook nog bij hun oude naam genoemd. Yangon of zelfs Yangoon of Rangoon en Bagan is ook wel Pagan. Verwarrend...... het heeft alles te maken met de geschiedenis van dit land. 

Ik wil er niet teveel over schrijven zolang ik nog in het land ben. Myanmar ging jaren gebukt onder een streng militair regime, de junta, het land zat volledig 'op slot' en pas sinds 2011 is het mogelijk het land in te reizen. Dat houdt in dat het toerisme nog in z'n kinderschoenen staat, maar ook de ontwikkeling qua infrastructuur, economie en voorzieningen in het land nog erg achter ligt t.o.v. andere Aziatische landen. Ik zal er later meer over schrijven.  

Het vliegveld van Yangon is niet zo groot, mijn backpack ligt als eerste op de band en binnen 15 minuten sta ik in de hal. Een taxi-chauffeur staat met een bordje met m'n naam erop te wachten en hij haalt de taxi, terwijl ik buiten op hem wacht. Een komen en gaan van mannen die reizigers op willen pikken: "taxi madame?". M'n eerste indruk? Warm, klam, mannen met rokken (een longhy) en iedereen vriendelijk en lachend. 

De taxi-chauffeur is een student en hij spreekt heel behoorlijk Engels. Hij wordt regelmatig ingehuurd door het hotel, misschien zie ik hem later deze week nog weer. Het hotel ligt downtown, vlakbij Chinatown en heeft goede beoordelingen op Booking.com. Ik had gevraagd naar een kamer op de eerste etage (er zijn geen liften, een beetje inlezen is wel handig soms) en graag met een raam. De kamer overtrof m'n verwachtingen; fris, modern en een grote badkamer met regendouche. Het komt bij lange na niet bij de Nederlandse standaard in de buurt, maar het is schoon voor zover mogelijk, de lakens en handdoeken zijn fris en schoon en het ruikt ok. De kraan is bijvoorbeeld verroest en er zit geen dekseltje op het putje, het raam sluit niet heel goed en de deur klemt, maar toch..... ik ben wel blij met m'n onderkomen. Ik loop nog even naar buiten om te eten, maar heb eigenlijk geen honger meer om 22 uur. Op straat zijn overal eettentjes, kleine krukjes aan mini tafeltjes en overal zitten mensen te eten. Ik zie een fruitstalletje en bestel bij een meisje van een jaar of 14 een fruit cocktail.  Ze spreekt als enige Engels van de familie, dus helpt ze haar tante en moeder 's avonds in hun stalletje. En als vanzelfsprekend haal ik elke avond na het eten een fruit shake en kletsen we wat. Moeder en tante lachen en 'hummen' wat mee. 

De volgende ochtend ontmoet ik bij het ontbijt een stel uit Japan en Derric, een Chinese zakenman uit Singapore.  We kletsen wat tijdens het eten en delen ervaringen. Ik heb er nog niet zoveel......... Rond 10 uur ga ik al lopend op pad door Chinatown richting de Sula Pagode. Zo'n 2,5 km slenter ik door de straten, over de marktjes, langs de kraampjes en winkeltjes en zeg ik 100x "Min-ga-la-baa". Ik word overal vriendelijk aangekeken, toegelachen en kinderen zwaaien en zeggen "hello". Op een grote rotonde staat de Sule  Pagode, een van de belangrijkste pagodes in Yangon waar bewoners zelf regelmatig naar toe gaan. Ik word aangesproken door een student en krijg een rondleiding. 

Daarna loop ik richting het Nationaal Museum, maar eerst even verkoeling zoeken in een groot en nieuw winkelcentrum. Hoe westers kan het zijn, van de Esprit tot de KFC en van Gucci tot Bata. Grappig om te zien dat sommige mensen nog nooit een roltrap hebben gezien en er niet op durven....... Ik loop verder naar het museum en ben blij met mn paraplu...... niet vanwege de regen, maar ter bescherming van de zon, het is bloedheet en dan is 5 km lopen toch wel een behoorlijke klus. In het museum is een gids die een Canadees stel en mij graag wil rondleiden, maar na 1,5 uur heb ik het wel gezien en neem ik afscheid. Op naar de meest populaire plek van Yangon en één van de meest heilige boeddhistische locaties van Myanmar, de Shwedagon Pagoda. Ik heb al best veel gezien, maar dit is toch wel heel indrukwekkend! Deze 98 meter hoge pagoda is helemaal bedekt met bladgoud, heeft echte diamanten op het dak en is een van de heiligste plekken van Myanmar en dus een bedevaartsplaats waar ook monniken worden ingewijd. Volgens de legende worden acht van de laatste Boeddha's haren in de pagode bewaard, tezamen met relikwieën van drie van diens voorgaande incarnaties. Iedere Birmees moet hier minimaal eenmaal in zijn leven geweest zijn, het is dan ook een drukte van belang en logistiek erg goed geregeld. Er zijn zelfs roltrappen naar boven (de tempel ligt op een heuvel). Ik dwaal wat rond op het grote terrein en kijk m'n ogen uit en ben echt onder de indruk. Ik was bewust aan het eind van de middag gegaan en hoopte op een mooie zonsondergang, maar het was helaas wat bewolkt. Toch ben ik er bijna 3 uur blijven hangen en kwam ik er toevallig Derric uit mijn hotel weer tegen. We hebben een taxi gedeeld naar het hotel en zijn daarna samen in de 19th Street wat gaan eten. De straat staat helemaal vol met eettentjes, kraampjes en restaurantjes. Keuze genoeg en we bestellen wat gerechtjes en genieten van alle bedrijvigheid en de sfeer op straat. 

De volgende dag gaan we samen met de Circulair Train een rondje om de stad doen. De trein zal er 3 uur over doen (kosten: wel 16 eurocent) en wordt voornamelijk  door locals gebruikt. Harde houten banken, open ramen en deuren, geen enkele luxe. Wel veel te zien, vrouwen die met hun hele marktkoopwaar binnen komen en een paar haltes verder er weer uit gaan, een moeder met 3 kleine kindertjes die op een gegeven moment allemaal slapen, een verliefd stelletje dat niet mag zoenen in de trein (zie foto :-)) en verkopers die steeds weer langskomen om eten en drinken te verkopen. Op de stationnetjes is het ook een drukte van belang. Iedereen prijst z'n koopwaar aan en er wordt gewoon handel gedreven door het raam. Zie ook de video, de trein rijdt bijna over de stalletjes en hutjes heen. We rijden door sloppenwijken en zien de trieste woonomstandigheden van sommige inwoners. Het besef is er weer, wat mogen we gelukkig zijn dat onze wieg in Nederland stond en niet hier.........

's Middags ga ik in m'n eentje op pad en loop richting de koloniale wijk. Myanmar en mate name Yangon heeft nogal wat panden waar de Britse invloeden duidelijk te zien zijn. Ik hou wel van dat koloniale en zwerf weer lekker in het rond. In het park bij het stadhuis word ik regelmatig aangehouden of ze met me op de foto mogen. Natuurlijk, ik ga weer door de knieën, want ik ben echt een reus hier, en poseer weer een paar keer. We blijven het bijzonder grappig vinden met elkaar, vooral het lengteverschil is leuk, we proberen wat Engels te praten en lachen heel wat af. 

Ik had het al gelezen, wat zijn de inwoners hier allemaal ontzettend vriendelijk. Ze lachen altijd, knikken je toe en zijn heel beleefd. Het personeel van m'n hotel is fantastisch en wil werkelijk alles voor de gasten doen, niets is teveel en alles met een grote glimlach. Zo mag ik bijvoorbeeld absoluut m'n eigen backpack niet naar m'n kamer dragen. Dus een jongen of zelfs een meisje, de helft van mijn lengte en gewicht, zeult m'n backpack (geen 8 kilo meer inmiddels, maar rond de 13 kilo) de trap op. Ik word er een beetje ongemakkelijk van, maar als ik het zelf wil doen beledig ik hen. Er staat altijd thee en koffie klaar, de deur wordt voor me open gehouden en als ik om 18 uur met de door hen bestelde taxi vertrek krijg ik zomaar een lunchpakketje mee...... wat een gastvrijheid!

Met een nachtbus ga ik naar Bagan. Best luxe, met airco en stoelen die achterover kunnen en zelfs een stroomvoorziening. Uiteraard had ik mn telefoon al opgeladen in het hotel, maar toch, het was prima voor elkaar. Ik zit naast 2 jonge Vietnamezen en we hebben de grootste lol. Zij vinden het wel interessant dat ik uit Nederland kom en vragen me de oren van het hoofd. Ze willen vooral alles weten over Amsterdam en z'n coffee-shops.......  en laat ik daar nu net echt weinig van weten :-)

Na een kort nachtje komen we op busstation aan. Taxi-chauffeurs staan te trappelen om je weg te brengen en begint het gedoe weer met afdingen. Ik had al gelezen wat het ongeveer moest zijn, dus dat duurde even voordat we op die prijs zaten en dat om 5 uur 's ochtends..... Na een half uurtje in de taxi werd ik afgeleverd bij het resort. Ja echt, een resort! Het is laag seizoen en de prijzen zijn laag, voor €20,- per nacht had ik een leuke hut, fijne badkamer, een mooi zwembad en een lekker ontbijtje elke ochtend.  Ik kon nu ook direct in m'n kamer, dus even een paar uurtjes slapen en daarna op pad met een e-bike. Met m'n rugzak, een fles water, telefoon, hoed en een lading zonnebrandcreme ging ik op pad. Eerst een beetje zoeken en aftasten en op de grotere wegen blijven. Daarna de kleine zandweggetjes en maar zien waar ik uitkwam. 

Verspreid over een uitgestrekt landschap van 42km2 vind je in Bagan duizenden boeddhistische tempels. De ene tempel van buiten of binnen nog mooier, groter of unieker dan de ander. Het wordt gezien als één van de meest bijzondere historische plekken in Zuid-Oost Azië. Vorig jaar was ik in Cambodja bij de Ankor Wat, dat vond ik al geweldig, Bagan heeft een nog grotere indruk gemaakt. Vooral het zelf rondtoeren tussen die duizenden tempels, het mystieke en het pure, en na elke bocht of bosje word je weer verrast door een grote of kleinere tempel. 

Dit schreef ik 's avonds de 2e dag:

Dag met gouden randje...... 

Vanochtend om 9 uur begonnen met een heerlijk ontbijtje in m'n chique resort. Het is laag seizoen, dus de prijzen van kamers zijn laag en ik zit in een leuk resort met zwembad en mooie kamers. Ok, het blijft Azië qua hygiene, maar dit is echt heel behoorlijk. Ontbijt met een eitje, pancakes, fruit en toast. Beetje te veel, maar wel lekker. Tijdens het ontbijt stippel ik het plan uit....... ik wijk er vast weer vanaf, maar goed...... Op pad richting het oosten, naar tempels die ik gisteren niet heb gezien en naar een iets minder toeristisch gedeelte. Gisteren stond ik met nog honderd anderen op een tempel de sunset te bewonderen, die ook nog eens tegenviel doordat het wat bewolkt was. Ik zou vandaag graag met wat minder mensen de sunset zien. 

M'n e-bike, eigenlijk is het gewoon een elektrische scooter die max 30 rijdt, is weer opgeladen vannacht en we gaan weer op pad over stoffige wegen. Ik kom langs een mooie gouden pagode en ben er helemaal alleen naast de locals die er werken! Er is een speciaal pad met witte tegels om de pagode aangelegd, omdat de oude rode bakstenen gloeiend heet zijn van de zon. Het is 10.30 uur en nu al bloedheet...... In de pagode zijn natuurlijk weer diverse Boeddha's en blinkt er veel goud. Het dak is een grote gouden bal en wordt gerestaureerd. Het staat volledig in de steigers, maar dan wel van bamboe. Past wel in deze sfeer. 

Een paar km verder ga ik weer een klein zandpad op en kom bij een tempel waar ik wederom alleen ben...... dacht ik. Schrik me te pletter van een jonge Myanmareese man, die me de weg wijst naar boven. Ik kan op de tempel klimmen. Via een donker, smal en laag gangetje met hoge treden klim ik naar boven en kom op de 1e etage en kan zelfs nog door naar de 2 etage. Prachtig, ik kan het hele gebied overzien, honderden tempels in een groene omgeving. Ik vraag de jongen of ik de sunset en sunrise ook kan zien, geen probleem, de tempel is altijd open. Op m'n telefoon markeer ik de plek, zo kan ik het terugvinden vanavond. Ik blijf wat over zand weggetjes rijden en kom overal tempels tegen. Kleine, grote, alleenstaande, in een groepje..... van alles wat.  En heel weinig mensen. Af en toe een local die me vriendelijk toelacht en knikt. Ik lach uiteraard terug.... eigenlijk lach ik de hele dag...... wat word ik hier blij van.  Met een grote glimlach op m'n e-bike een beetje rondtoeren in zo'n bijzondere omgeving en maar zien wat de dag brengt. 

Ondertussen is het rond 13 uur, bloedheet en ben ik wel toe aan een lunch en wat verkoeling. Ik ga weer lekker zitten bij het tentje waar ik gisteren was, lekker eten, goede cappuccino, leuke mensen en er komen meer reizigers. Ennn..... de WiFi is best goed, ik kan zelfs foto's versturen, dat lukt in m'n hotel niet. 

Rond 15 uur weer op pad en besluit weer van de gebaande paden af te gaan, zoek de zandweggetjes op en kom bij een vrij grote tempel. Wederom alleen..... je mag maar een klein stukje naar binnen staat er op een bord. Ik loop er eerst even omheen en word aangesproken door naar wat later blijkt, m'n nieuwe vriend :-). 1.60m, minstens 80 jaar, 2 tanden in z'n mond en lachende ogen. Hij neemt me me aan de hand mee naar binnen en laat me alle Boeddha's zien. Lachend en met handen en voeten vertellend en heel trots. Hij slaapt naast Boeddha op een matje laat ie me zien.  Ik lach met hem mee en laat blijken hoe leuk ik het vind en dat hij in een prachtige tempel woont. Hij laat me weten dat ik voor de Boeddha moet gaan staan, dan maakt ie een foto. De telefoon houdt hij scheef, maar het resultaat is nog best Ok. We maken ook nog een paar selfies en moeten er erg om lachen samen. Ik neem afscheid van hem, krijg nog een bloemetje in m'n haar en hij zwaait me uit. Zonder verwachtingen, met alleen die grote glimlach die z'n 2 tanden ontbloot...... ik word er ontroerd van en bedenk me dat ik morgen even langs rij om hem wat te schenken. Je word hier toch wel veel aangeklampt door verkopers en jonge mensen die willen dat je iets koopt van ze of voor hun diensten betaalt. Hij verwachtte helemaal niets van me...... hij nam me mee, zomaar......  gewoon omdat we allebei mensen zijn. We hebben alleen naar elkaar gelachen, in de ogen gekeken en elkaar met veel genegenheid de handen geschud. Hoe bijzonder..... echt een gouden moment. 

Daar bleef het niet bij....... Na nog een paar tempels waarvan eentje die naast erg groot ook beroemd is vanwege z'n prachtige muurschilderingen die bewaard zijn gebleven, kom ik weer bij een bijna verlaten tempel. Beetje afgezonderd van de rest, er staat 1 e-bike en een paar slippers buiten. Er blijkt een Nederlandse jongen te zijn die verteld dat je via een trap naar boven kunt en dat hij later terugkomt voor de sunset. Ik ga naar binnen en naar boven en vind inderdaad een fantastisch uitzicht. Ik besluit te blijven, ga lekker een uurtje in de schaduw en zelfs een klein beetje wind zitten en vermaak me prima met mezelf en het uitzicht. Rond 18.15 ga ik op de westzijde  in de zakkende zon zitten en voel me enorm gelukkig. Dat ik hier mag zijn, zomaar aan de andere kant van de wereld, bovenop een tempel in deze bijzondere en magische omgeving. Ik ben ongelooflijk dankbaar en gelukkig met m'n leven, met de kansen en mogelijkheden en met m'n 'ik'. Het voelt zo goed!

Er komt nog een Engels meisje aangelopen, de Nederlandse jongen even later en er volgt nog een Engels stel. Met z'n vijven zitten we allen stil en op onszelf op de rand van de tempel te genieten van de sunset, van de stilte en de fabelachtige omgeving.
Ultiem genieten! Veel foto's gemaakt, maar die kunnen de sfeer en het pure niet 'pakken'. En uiteraard veel foto's in m'n hoofd gemaakt om de beelden, de sfeer en het magische nooit meer te kunnen vergeten.

Het was een dag met een gouden randje!

Bagan is echt fantastisch,  en naast dat het enorm heet is, heb ik nog wel 3x een kleine 'maar'........ 
Het is hier al toeristischer dan ik had verwacht. Eigenlijk wel logisch, maar ik vind het zo zonde. Bij de grotere tempels staan overal verkopers en winkeltjes en word je aangeklampt of je iets wilt kopen. Ik snap het wel vanuit de mensen gezien, maar vind het zelf gewoon vervelend. 
Ten tweede is men ook hier nog niet bewust van het plastic-probleem. Men gooit nog steeds gewoon alles naast zich neer, niet beseffende dat het dan gewoon blijft liggen. Overal ligt plastic en bij alles wat je koopt krijg je een plastic zakje...... voor de meeste Europeanen onbegrijpelijk inmiddels. 
En de laatste 'maar'....... het luchtbalonnen seizoen is over.  In Bagan kun je een ballonvaart doen tijdens de zonsopkomst en dat stond echt heel hoog op mijn bucketlist. Het is nu het droge seizoen en te heet en daardoor te gevaarlijk voor de ballonnen. Ik moet dus nog een keer weer naar Myanmar :-) 

Vroeg opstaan is niet echt mijn ding, maar de zonsopgang moest ik wel meemaken natuurlijk. Om 5 uur zat ik op m'n e-bike, heerlijk koel overigens, richting een tempel waarvan ik verwachtte dat het niet druk zou zijn. En inderdaad ik was er helemaal alleen en werd even later vergezeld door Myanmareese man. Hij sprak goed Engels, was eigenaar van 2 grote hotels en fietste 4x per week 's ochtends vroeg hier naar toe. Om te sporten, hij was zich zeer bewust van z'n gezondheid en dat bewegen en goed eten belangrijk is, en om even tot bezinning te komen. We hadden een leuk gesprek over zijn en mijn leven, de verschillen en overeenkomsten en de toekomst van Myanmar. Zo bijzonder om zo'n gesprek te voeren 's ochtends heel vroeg op een tempel van een paar duizend jaar oud, aan de andere kant van de wereld, met een geheel onbekende man. 

En na 4 dagen rondtoeren en tempels spotten is het tijd om verder te reizen. Wat een fantastische dagen in het  Bagan, ik ben echt onder de indruk! Op naar Mandalay, de voormalige hoofdstad, zo'n 4 uur rijden met een niet zo'n luxe bus deze keer. Na een rit over een niet al te beste weg en waarbij de airco het halverwege voor gezien hield, en dat is geen pretje als het rond de 40 graden is. Ik werd wel keurig bij m'n hotel afgeleverd, meestal word je op een busstation ergens buiten de stad afgeleverd en moet je met een taxi of bus naar je hotel. Deze keer dus niet. Via booking.com had in een hotel uitgekozen die veel goede reviews had. In werd warm verwelkomt in een heerlijk koele lobby, een welkomstdrankje, iedereen breed glimlachend en ik mocht vooral niet m'n eigen backpack dragen of de deur open doen, wat een enorme gastvrijheid. M'n kamer was heerlijk, en deze  keer ook naar westerse maatstaven. Een normale ruime douche, heerlijke dikke handdoeken, goed 2-persoonsbed, waterkoker, föhn en zelfs badjassen en slippers....... Het hotel is net een maand geleden geopend en is splinternieuw, ik blijk een van de eerste Europese gasten te zijn. Fijn om even in luxe te slapen, voor maar 20 euro per nacht overigens, helemaal na zo'n vermoeiende reis. Reizen en hitte put je uit, ik spring in de douche om af te koelen, ga op bed liggen en doe m'n ogen dicht. Na een paar uur word ik weer wakker en besluit te blijven liggen. Morgenvroeg ga ik de stad wel verkennen...... 

De blonde reus op een veel te klein fietsje, het is vast een komisch gezicht. Ik blijf een Nederlander natuurlijk en fiets nu eenmaal graag. Verkeersregels hebben ze hier niet blijkt. Dat had ik in Bagan al een beetje gemerkt, maar daar is het lang niet zo druk. Dit is een echte stad, veel auto's en brommers en weinig fietsers. De mannen van het hotel hebben me een paar keer op het hart gedrukt voorzichtig te zijn, ze vonden het maar vreemd en eng geloof ik. Toch is het prima te doen, iedereen rijdt langzaam een kruising op en kijkt wie het eerste gaat. Heel gemoedelijk en gemakkelijk vind iedereen z'n weg. Bij drukke kruisigen ga ik tegelijkertijd met een brommer of auto oversteken, dat werkt prima. En af en toe is er iemand die me toeknikt en helpt. Er is wel een regel waar ik aan moet wennen; men toetert als iemand je in wil halen of eraan komt. Gewoon als waarschuwing, "ik kom eraan", maar wij zijn dat zo niet meer gewend...... ik denk steeds dat er een bekende is die even toetert :-) 

Ik fiets naar 2 tempels en om het Paleis, maar eigenlijk is het echt veel te warm om iets te doen. In tempo 12 km per uur tuf ik rond en besluit ergens te gaan zitten met cappuccino en wat fruit. Heb ik mooi de tijd om m'n blog bij te werken en wat bij te komen. 's Avonds heb ik afgesproken met Patrick en Annie, een Duits stel dat een jaar vrijaf heeft genomen en nu samen de wereld rondreizen. We zaten in dezelfde snikhete bus gisteren. We zien samen de sunset op een rooftopbar en lopen daarna richting een lokaal eettentje, waar we een wat eten. We hebben alledrie wel last van de warmte en gaan vroeg richting hotel om af te koelen in de airco. 

Met Patrick en Annie ga ik de volgende dag mee naar een cookingclass. We worden opgehaald bij het hotel door onze gids Aung en bezoeken eerst een lokale markt. We kopen de benodigde ingrediënten en kijken wat rond. Wat een veelzijdigheid in fruit, groenten en specerijen. We lopen ook een rondje op de vlees- en visafdeling, het blijft bijzonder om te zien dat er zoveel andere dingen worden gegeten dan wij doen. Viskoppen, varkenspootjes, darmen, ogen, kikkers, er ligt van alles en voor mij nog het meest bijzondere, zonder koeling en met veel vliegen....... Aung had al eerder kip gekocht gelukkig, en ik verwacht dat het bij hem wel in de koeling ligt. Na een kopje thee in een thee-huis rijden we naar een dorpje waar de cooking-class is, gelukkig buiten en met ventilator. We worden verwelkomt door de dame des huizes en gezamenlijk koken we 5 gerechten. Erg leuk en interessant om te doen, veel bijzondere groenten en specerijen die we gebruiken en daarna natuurlijk lekker alles proeven. Na een uurtje rust vertrekken we voor een fietstocht door het dorpje en aan het einde van de dag bezoeken we een tempel waar we ook de sunset bewonderen. Een lange vermoeiende dag, we zijn bekaf door de hitte en blij om weer te kunnen douchen en een poosje in de airco te kunnen zijn. 

En nu zit ik al de hele dag in het Nova cafe met airco en goede wifi m'n blog af te maken en foto's te plaatsen. Eigenlijk is er op de meeste plaatsen wel wifi, maar niet zo goed dat ik m'n blog kan plaatsen. Het nadeel is dat het wel een heel lang verhaal wordt, het voordeel is dat ik lekker in de airco zit en leuke mensen ontmoet. De Amerikaanse Kendell zat naast me te lunchen en we raakten aan de praat. Ze werkt als lerares op verschillende scholen hier en geeft veel les aan kinderen en volwassenen en aan vrijwilligers die in elders les gaan geven. We hadden een leuk gesprek en helaas moest ze de hele verdere dag werken, anders hadden we nog wel een paar uur kunnen kletsen. Het is zo inspirerend om andere mensen te ontmoeten en verhalen en ideeën  te delen.  

Morgen reis ik weer verder, richting de heuvels naar Pyin Oo Lwin en vandaar met de trein over de Goteik viaduct naar Hsipaw. Op naar iets koelere oorden!